स्मारक नाणी व टपाल तिकिटे कशी जारी होतात? खरेदी प्रक्रिया जाणून घ्या

राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघाच्या शताब्दी समारंभाच्या (आरएसएस १०० व्या वर्धापन दिनानिमित्त) पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी एक स्मारक टपाल तिकिटे आणि नाणे जारी केले आहेत. स्वातंत्र्याच्या इतिहासात संघासाठी टपाल तिकिटे आणि नाणे जारी करण्याची ही पहिलीच वेळ आहे.

दिल्लीतील डॉ. आंबेडकर आंतरराष्ट्रीय केंद्रात आरएसएस शताब्दी समारंभ आयोजित करण्यात आला होता, ज्यामध्ये पंतप्रधान मोदी प्रमुख पाहुणे म्हणून उपस्थित होते. यावेळी, पंतप्रधान मोदींनी राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघाला एक विशेष भेट दिली.

नाणी आणि टपाल तिकिटे कशी जारी केली जातात?

सरकारने जारी केलेले स्मारक टपाल तिकिटे आणि नाणी कुठे आणि कशी खरेदी करावी हे तुम्हाला माहिती आहे का? संपूर्ण प्रक्रिया काय आहे? चला जाणून घेऊया.

टपाल तिकिटे कशी जारी केली जातात?

भारतात, एखाद्याच्या नावाने टपाल तिकिटे आणि नाणी जारी करण्यासाठी दोन वेगवेगळ्या प्रक्रिया आहेत, ज्या दोन्ही प्रामुख्याने सरकारद्वारे नियंत्रित केल्या जातात. टपाल तिकिटे सामान्यतः टपाल विभागाकडून जारी केली जातात, तर नाणी देखील सरकारच्या अंतर्गत असलेल्या संस्थेकडून जारी केली जातात. तथापि, यासाठी एक विशेष प्रक्रिया आवश्यक आहे.

प्रथम, टपाल तिकिटे चर्चा करूया: ती एखाद्या विशिष्ट व्यक्तीच्या नावाने कशी जारी केली जातात? एखाद्याच्या नावाने टपाल तिकिटे जारी करण्यासाठी, एक स्मारक तिकिटे सहसा जारी केली जातात. यासाठी, सरकार किंवा टपाल विभागाकडे एक प्रस्ताव सादर केला जातो, ज्यामध्ये ज्या व्यक्तीच्या नावाने तो तिकिटा जारी करायचा आहे त्या व्यक्तीची माहिती दिली जाते.

प्रस्तावामध्ये प्रथम त्या व्यक्तीचे नाव, त्यांचे महत्त्व आणि त्यांच्या नावाने यापूर्वी टपाल तिकिटे जारी केली गेली आहेत का हे समाविष्ट करणे आवश्यक आहे. जर त्यांच्या नावाने आधीच टपाल तिकिटे जारी केली गेली असतील तर त्यांच्या नावाने टपाल तिकिटे जारी केली जाणार नाहीत. टपाल विभागाची पीएसी समिती सादर केलेल्या प्रस्तावांचा आढावा घेते आणि नंतर त्यांच्या नावाने टपाल तिकिटे जारी करायची की नाही हे ठरवते.

टपाल तिकिटेसाठी पात्रता?

टपाल तिकिटे जारी करण्यापूर्वी व्यक्तीची पात्रता देखील विचारात घेतली जाते. साधारणपणे, एखाद्या व्यक्तीच्या मृत्यूनंतर फक्त १० वर्षांनी टपाल तिकिट जारी केले जाऊ शकते, परंतु काही प्रकरणांमध्ये अपवाद असतात, जसे की राष्ट्रपती, पंतप्रधान किंवा स्वातंत्र्यसैनिक. या सर्व निकषांची पूर्तता केल्यानंतर, संप्रेषण मंत्रालय शेवटी टपाल तिकिट वैध आहे की नाही हे ठरवते.

स्मारक नाणे कसे जारी केले जाते?

स्मारक नाणे जारी करण्याचा निर्णय भारत सरकारच्या अर्थ मंत्रालयाच्या अंतर्गत असलेल्या भारतीय टांकसाळ विभागाद्वारे घेतला जातो. एखाद्याचे नाव किंवा चिन्ह असलेले नाणे जारी करण्यासाठी, राज्य सरकार किंवा वैधानिक संस्था त्यांच्या नावाने नाणे जारी करू शकते, ज्यासाठी अर्थ मंत्रालयाकडे प्रस्ताव पाठवला जातो.

विशेष प्रसंगी किंवा महत्त्वाच्या घटनांच्या स्मरणार्थ देखील नाणी जारी केली जातात. एखाद्या ऐतिहासिक व्यक्तीचे नाव असलेले नाणे जारी करण्यासाठी अर्थ मंत्रालयाकडे प्रस्ताव सादर करून मंजुरी मागितली जाते. ही नाणी सामान्यतः बाजारात विक्रीसाठी उपलब्ध नसतात परंतु संग्रहालयात ठेवली जातात.

स्मारक नाणे कसे खरेदी करावे?

तुम्ही SPMCIL वेबसाइटला भेट देऊन स्मारक नाणे खरेदी करू शकता. हे करण्यासाठी, तुम्हाला प्रथम नोंदणी करावी लागेल आणि नंतर विक्रीसाठी उपलब्ध असलेली नाणी पहावी लागतील. तुम्ही ऑनलाइन किंमत देऊन तुम्हाला हवे असलेले कोणतेही नाणे खरेदी करू शकता. काही महागड्या नाण्या आरबीआयच्या वेबसाइटवरून देखील खरेदी करता येतील.