मराठी साहित्यात ग्रामीण जीवन, दुष्काळ आणि शेतकरी संघर्षांचे हृदयस्पर्शी चित्रण करणारे ज्येष्ठ साहित्यिक भास्कर चंदनशिव यांचे शनिवारी (ता. २७ सप्टेंबर २०२५) निधन झाले. लातूर येथील एका खासगी रुग्णालयात उपचारादरम्यान त्यांची प्राणज्योत मालवली. त्यांच्या निधनाने मराठी साहित्य क्षेत्रात मोठी पोकळी निर्माण झाली आहे. त्यांच्या मृत्यूचे नेमके कारण अद्याप स्पष्ट झालेले नाही. ‘लाल चिखल’ या गाजलेल्या कथासंग्रहामुळे त्यांचे नाव महाराष्ट्रातील घराघरात पोहोचले होते.
साहित्यिक प्रवास आणि योगदान
भास्कर चंदनशिव यांचे खरे नाव भास्कर देवराव यादव असे होते. त्यांचा जन्म १२ जानेवारी १९४५ रोजी उस्मानाबाद (आता धाराशिव) जिल्ह्यातील हासेगाव (ता. कळंब) येथे झाला. दत्तकविधानामुळे ते पुढे भास्कर तात्याबा चंदनशिव या नावाने प्रसिद्ध झाले. वयाच्या २०व्या वर्षी त्यांनी लेखनास सुरुवात केली आणि त्यांच्या लेखणीने ग्रामीण जीवनातील कठोर वास्तवाला साहित्यिक रूप दिले. त्यांचे प्राथमिक शिक्षण कळंब येथे, तर पुढील शिक्षण अंबाजोगाई आणि छत्रपती संभाजीनगर येथे झाले. त्यांनी मराठी विषयात एम.ए.ची पदवी मिळवली आणि १९७२ मध्ये वरिष्ठ महाविद्यालयात मराठी प्राध्यापक म्हणून कार्यरत झाले. २००५ मध्ये ते बीड येथील बलभीम महाविद्यालयातून प्राध्यापक पदावरून निवृत्त झाले. निवृत्तीनंतर त्यांनी कळंब येथे स्थायिक होण्याचा निर्णय घेतला आणि साहित्य साधनेत स्वतःला पूर्णपणे वाहून घेतले.
गाजलेले साहित्य आणि सन्मान
भास्कर चंदनशिव यांनी ‘जांभळढव्ह’ (१९८०), ‘मरणकळा’ (१९८३), ‘अंगारमाती’ (१९९१), ‘नवी वारुळ’ (१९९२) आणि ‘बिरडं’ (१९९९) या कथासंग्रहांद्वारे मराठी साहित्यात आपला ठसा उमटवला. त्यांच्या लेखनात ग्रामीण जीवनातील दुष्काळ, शेतकऱ्यांचे दैनंदिन संघर्ष आणि सामाजिक विषमता यांचे मार्मिक चित्रण आढळते. विशेषतः ‘लाल चिखल’ या कथासंग्रहाने त्यांना प्रचंड लोकप्रियता मिळवून दिली. या कथांनी ग्रामीण महाराष्ट्राच्या हृदयाला स्पर्श केला आणि त्यांच्या साहित्यिक योगदानाची दखल राज्य आणि राष्ट्रीय पातळीवर घेण्यात आली.
त्यांनी २८व्या मराठवाडा साहित्य संमेलनाचे (धाराशिव) आणि राष्ट्रीय शेतकरी साहित्य संमेलनाचे अध्यक्षपद भूषवले. तसेच, ते काही काळ महाराष्ट्र राज्य साहित्य आणि संस्कृती मंडळाचे सदस्य होते. त्यांच्या साहित्यिक योगदानासाठी त्यांना अनेक मानसन्मान प्राप्त झाले, ज्यात आचार्य अत्रे पुरस्कार, दलितमित्र पुरस्कार, महाराष्ट्र फाउंडेशनचा ग्रामीण साहित्य पुरस्कार आणि महाराष्ट्र शासनाचा उत्कृष्ट वाङमयनिर्मिती पुरस्कार यांचा समावेश आहे.
About The Author
