जयपूर त्याच्या ऐतिहासिक इमारती आणि शेकडो वर्षे जुन्या मंदिरांसाठी जगभरात प्रसिद्ध आहे. येथे प्रत्येक देवदेवतांची प्राचीन मंदिरे असून, येथे दररोज भाविकांची वर्दळ असते. जयपूरमध्ये एक अनोखे मंदिर आहे, ज्याचा इतिहास आणि विशेष ओळख सर्व मंदिरांपेक्षा वेगळी आहे. प्रत्येक मंदिरात हनुमानजींना भगव्या रंगात रंगवले जाते. पण जयपूरमध्येच एक अनोखे मंदिर आहे, जिथे हनुमानजी काळ्या रंगाने उपस्थित आहेत आणि हे अनोखे मंदिर काळे हनुमानजी म्हणून ओळखले जाते.
हे मंदिर जयपूरच्या हवा महलजवळ आहे, जे एक ऐतिहासिक ठिकाण आहे. ते इमारतींप्रमाणे बांधले आहे. मंगळवारी येथे हनुमानजींच्या भक्तांची मोठी गर्दी होते. मंदिरात हनुमानजींची पूर्वाभिमुख प्रतिष्ठापना ज्याची स्थापना वर्षांपूर्वी झाली होती. हे मंदिर जयपूरच्या वसाहतीत बांधले गेले. त्यामुळे या मंदिराची कलाकृती एखाद्या महालासारखी बनवली आहे.
काळे हनुमानजी मंदिरासारख्या महालात बसलेले आहेत. जयपूरमधील हवा महलजवळ हे देशातील एकमेव असे मंदिर आहे जिथे हनुमानजीचे मंदिर आहे. मूर्ती काळ्या रंगाची आहे. या काळ्या मूर्तीबद्दल स्थानिक ज्येष्ठ आणि लोक सांगतात की, कथा, शास्त्र आणि पुराणात तिचा उल्लेख आहे. ऋषी आणि संतांच्या मते, भगवान सूर्यदेव हनुमानजींचे गुरु होते. एकदा हनुमानजींना भगवान सूर्याला गुरु दक्षिणा द्यावी असे वाटले. त्यांनी सूर्यदेवांना विचारले की हे भगवान मी तुला गुरुदक्षिणा म्हणून काय देऊ शकतो? तेव्हा भगवान सूर्य म्हणाले माझ्या मुलाला माझ्याकडे आणा आणि हनुमानजींनी शनि महाराजांची सूर्यदेवाशी ओळख करून दिली. त्यानंतर शनी महाराजांच्या इच्छेनुसार हनुमानजींनीही काळा रंग धारण केला. या मंदिरात अनोखा डोळा धागा बनवला आहे. चांदीच्या टांकसाळीजवळ हे जयपूरमधील एकमेव मंदिर आहे. जिथे अनोख्या परंपरेसाठी लांबून लोक येतात. ती अनोखी परंपरा म्हणजे या मंदिरात हनुमानजींच्या आशीर्वादाने बनवलेला चमत्कारिक नजर धागा, तो बनवण्यासाठी परदेशातूनही लोक येतात. नजरेचा हा धागा खासकरून मंदिरात लहान मुलांसाठी बनवला जातो, ज्यामुळे मुलांचे आरोग्य चांगले राहते. त्याचबरोबर हनुमानजींच्या दर्शनासाठी लोक दूरदूरवरून आपल्या मुलांना इथे घेऊन येतात.