Climate change | हवामान बदलाचा भारतातील प्रत्येकावर परिणाम होत आहे: डॉ. स्वामीनाथन

जागतिक आरोग्य संघटनेचे (WHO) माजी मुख्य शास्त्रज्ञ डॉ. सौम्या स्वामीनाथन यांनी म्हटले आहे की, भारतातील जवळजवळ प्रत्येक व्यक्ती आता हवामान बदलामुळे प्रभावित होत आहे आणि त्याचे आरोग्य, लैंगिक आणि आर्थिक स्थिरतेवर होणारे परिणाम हाताळण्यासाठी आंतरराष्ट्रीय प्रयत्न सुरू आहेत. देशाला मंत्रिस्तरीय आणि आंतरराष्ट्रीय सहकार्याची तातडीने गरज आहे. (Climate change is affecting everyone in India)

स्वामिनाथन म्हणाले की, महिला आणि बालकांना हवामान बदलाशी संबंधित आरोग्य धोक्यांचा धोका अधिक आहे. आजरबैजानच्या राजधानीत जागतिक हवामान चर्चेच्या COP29 च्या पार्श्वभूमीवर स्वामिनाथन यांनी पीटीआयला दिलेल्या मुलाखतीत म्हटले आहे की, भारतातील प्रत्येकावर आता हवामान बदलाचा परिणाम होत आहे. हवामान बदलाचे परिणाम अति उष्णतेपासून वेक्टर-जनित रोगांपर्यंत असतात.

याला सामोरे जाण्यासाठी जवळचे सहकार्य आवश्यक आहे. “आम्हाला माहित आहे की हवामान बदलाचा महिला आणि मुलांवर विषम परिणाम होतो,” ती म्हणाली.

त्यांनी निदर्शनास आणून दिले की, विशेषत: ग्रामीण भागातील महिलांना स्वयंपाकासाठी घन इंधनावर सतत अवलंबून राहिल्यामुळे आरोग्य धोक्यात येते, यावर स्वामिनाथन यांनी भर दिला की सर्वांसाठी स्वच्छ उर्जा उपलब्ध आहे. त्यांनी असा युक्तिवाद केला की यामुळे केवळ घरातील (घरे आणि इमारतींच्या आत) वायू प्रदूषणाशी संबंधित आरोग्य धोके कमी होणार नाहीत तर भारतातील कार्बन उत्सर्जन देखील कमी होईल, जे शाश्वत विकासाच्या दिशेने एक महत्त्वाचे पाऊल असेल.

स्वामीनाथन म्हणाले की, भारतातील हवामानाशी संबंधित आरोग्य धोके वैविध्यपूर्ण आहेत, ज्यामध्ये वायू प्रदूषणामुळे श्वसनाच्या आजारांसारख्या तात्काळ परिणामांपासून ते विस्कळीत कृषी पद्धतींमुळे कुपोषणासारख्या दीर्घकालीन समस्या आहेत. ते म्हणाले की भारतातील 80 टक्क्यांहून अधिक लोकसंख्येला या जोखमीचा धोका आहे आणि ग्रामीण शेतकऱ्यांपासून शहरी स्थलांतरितांपर्यंत प्रत्येकजण आता असुरक्षित आहे. आरोग्याला केंद्रस्थानी ठेवून स्वामिनाथन यांनी हरित सार्वजनिक वाहतुकीच्या फायद्यांवर भर दिला आणि हा एक विजय-विजय उपाय असल्याचे म्हटले.

ते म्हणाले, कार्बन न्यूट्रल सार्वजनिक वाहतुकीमुळे केवळ वायू प्रदूषण कमी होणार नाही तर लोकांच्या शारीरिक हालचालीही वाढतील आणि त्यामुळे आरोग्य सुधारेल.

स्वामिनाथन म्हणाले की, प्रदूषण कमी केल्याने श्वसन आणि हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी आजारांना आळा बसून लोकांच्या आरोग्यावर सकारात्मक परिणाम होईल.