'देवांची भाषा' असणारा 'रोसेटा स्टोन'!

कैरो : प्राचीन इजिप्शियन मंदिरात एक रहस्यमय दगड सापडला होता, ज्याला ‘रोसेटा स्टोन’ (Rosetta stone) म्हणतात. या शिळेवर ‘देवांची भाषा’ असल्याचा त्या ‘काळी समज होता. त्यावर कोरलेल्या लेखाचा अभ्यास करून एका फ्रेंच व्यक्तीने ही ‘देवांची भाषा’ शोधून काढली. या लेखनात प्राचीन शास्त्राच्या १४ ओळी हायरोग्लिफिकमध्ये लिहिल्या आहेत. त्यांचा अर्थ अत्यंत आश्चर्यचकीत करणारा आहे. या ओळींमध्ये सम्राट आणि देव यांच्यातील संबंधांची माहिती दिली आहे. डेलीस्टारच्या वृत्तानुसार, रोसेटा स्टोनवर ‘देवांची ‘भाषा’ असल्याचे म्हटले जाते आणि ती लिहिता येऊ शकते.

सध्या हा दगड ब्रिटिश म्युझियममध्ये ठेवण्यात आला आहे. हा दगडांचा वारसा इसवी सनपूर्व २०४ –१८१ या काळात टॉलेमिक इजिप्तवर राज्य करणारा राजा टॉलेमी पाचवाच्या काळातील आहे. हा शिलालेख त्यांनीच बनवला होता. ते सत्तेत असताना असे शिलालेख लिहिले गेले आणि नंतर संपूर्ण इजिप्तमधील मंदिरांमध्ये ते ठेवले गेले. अशा तीन शिलालेखांचे तुकडे प्राचीन अवशेषांमध्ये सापडले आहेत. एका शिलालेखावर देवांची भाषा लिहिलेली आहे. उर्वरित दोन शिलालेख ‘लँग्वेज ऑफ तेह’ म्हणून ओळखली जातात. त्यांचा उपयोग त्या काळी लिहिता- वाचता येणाऱ्यांनी केला असावा. आरएफआयने सांगितले की एक शिलालेख प्राचीन ग्रीक भाषेत लिहिलेला आहे, जी इजिप्तवर नियंत्रण ठेवणाऱ्या शेवटच्या राजवंशाची भाषा होती. चॅम्पोलियनमुळे ही चित्रलिपी यशस्वीरीत्या अनुवादित करण्यात आली, ज्याने राजा टॉलेमी पाचवाला ‘देवाशी जोडणाऱ्या दावे’ यांची मालिका उघड केली. एका शिलालेखात असे लिहिले आहे की, ‘सूर्यपुत्र टोलेमी सदैव जिवंत प्रिय, जो देव स्वतःला प्रकट करतो. ‘ ब्रिटानिका वेबसाईटनुसार, इजिप्शियन धर्मग्रंथांमध्ये पट्टाहला फथा देखील म्हणतात, ज्यामध्ये त्याला निर्माण करणारा देव म्हणून वर्णन केले आहे.

इजिप्तने ममीचे रहस्य उघड करणारा दगड परत मागितला

इजिप्तने रोसेटा स्टोन परत मागितला आहे, जो जगातील आश्चर्यांपैकी पिरॅमिड आणि ममीचे रहस्य प्रकट करतो. अंदाजे 2200 वर्षे जुना रोझेटा स्टोन 222 वर्षांपूर्वी ब्रिटिशांनी इंग्लंडला नेला होता. रोझेटा स्टोन ही ब्रिटीश संग्रहालयात प्रदर्शित केलेली सर्वाधिक भेट दिलेली कलाकृती आहे.

अंदाजे 760 किलो वजनाच्या ‘रोसेटा स्टोन’मुळेच आज जगाला इजिप्तची चित्रलिपी भाषा समजू शकली आहे. एकच संदेश त्यावर तीन वेगवेगळ्या भाषांमध्ये लिहिलेला आहे, त्यातील एक म्हणजे चित्रलिपी. ही भाषा प्राचीन इजिप्तच्या धर्मगुरूंनी वापरली होती आणि त्यांचे बहुतेक धार्मिक ग्रंथ त्यात लिहिलेले होते.

‘रोसेटा स्टोन’च्या शोधामुळे 1400 वर्षांपूर्वी नामशेष झालेल्या हायरोग्लिफिक भाषेचे भाषांतर शक्य झाले. हा दगड नेपोलियनच्या सैन्याने 1799 मध्ये इजिप्तमधील अल-रशीद शहरात प्रथम शोधला होता. ब्रिटीशांनी याला रोझेटा टाउन म्हटले, ज्या नावाने हा दगड आज ओळखला जातो. इजिप्तचे माजी पुरातत्व मंत्री झाही हवास पुढील महिन्यात रोझेटा स्टोन परत करण्यासाठी ब्रिटिश संग्रहालयाकडे याचिका करणार आहेत.